Op zoek naar onze ‘eeuwige’ identiteit

In het project Skeleton ben ik op zoek naar onze ‘eeuwige’ identiteit, de identiteit die ook na onze dood nog iets kan vertellen over wie wij waren. Tijdens het leven is onze uiterlijke verschijning de meest toegankelijke en daardoor belangrijkste drager voor onze unieke identiteit. Wij herkennen iemand aan zijn iris, zijn gezicht of zijn unieke vingerafdruk, maar die buitenkant geeft nog geen zicht op onze binnenkant en het skelet dat ons letterlijk staande houdt.

Het skelet als symbool van de dood

De relatie die wij als mens hebben met ons skelet is tweeledig. Enerzijds is het skelet tastbaar en nabij: we voelen het elke dag en het geeft ons de mogelijkheid om te bewegen. Tegelijkertijd is het skelet het symbool van de dood, waar we bij leven zo ver mogelijk vandaan willen blijven. Uiteindelijk staat ons skelet daardoor meer voor het leven dan voor de dood. Het is deze metafoor die ik in Skeleton letterlijk wil kunnen vasthouden.

Het symbool van de dood via een 3D-kopie

Voor Skeleton heb ik met een high tech CT-scanner een exacte kopie van mijn lichaam laten maken. De digitale informatie die deze scan opleverde is vervolgens geschikt gemaakt voor een reproductie door een 3D-printer. Zo kan ik nog tijdens mijn leven het symbool van mijn eigen dood in handen houden. Deze driedimensionale kopie is te zien als ‘het ware beeld’, het vera icon.

Moderne variant van het spiegel portret

Vroeg-Italiaanse schilders gebruikten voor hun zelfportretten vaak een spiegel, waarmee een Ritratto fallo al specchio of spiegel portret ontstond. Doordat ik via een 3D-print kan beschikken over een reproductie van mijn eigen skelet, geeft het Skeleton-project mij nieuwe mogelijkheden voor het zelfportret. De ‘spiegeling’ is  ierbij – bij gebrek aan een ‘beeltenis’ – onderdeel van een ‘constructie’ en daarmee van iemands positie en status én van de erkenning daarvan.

Zo gebruik ik in Skeleton / Zelfportret 20 het fenomeen van het reliek, waarbij de relatie tussen het object en de verering daarvan centraal staat. Stikt genomen is het de aanbidder die de kracht legt in het object, want het object zelf heeft geen intrinsieke waarde. Skeleton / Zelfportret 20 is een gouden afgietsel van het bot van mijn rechter bovenarm (de humerus). Dit afgietsel bevat drie kilo goud, waarmee ik de waarde heb verplaatst naar het object zelf. De relatie tussen kijker en kunstwerk wordt daardoor onderdeel vaneen ‘constructie’.

Object en verering: het reliek als zelfportret

Zo gebruik ik in Skeleton / Zelfportret 20 het fenomeen van het reliek, waarbij de relatie tussen het object en de verering daarvan centraal staat. Stikt genomen is het de aanbidder die de kracht legt in het object, want het object zelf heeft geen intrinsieke waarde. Skeleton / Zelfportret 20 is een gouden afgietsel van het bot van mijn rechter bovenarm (de humerus). Dit afgietsel bevat drie kilo goud, waarmee ik de waarde heb verplaatst naar het object zelf. De relatie tussen kijker en kunstwerk wordt daardoor onderdeel van een ‘constructie’.

Zelfportret via heiligverklaring

Bij Declaration of Sanctity / Zelfportret 23 zorgt een notariële akte waarin ik mezelf heilig verklaar voor de context en daarmee voor de noodzakelijke zeggingskracht. In dit werk ‘ontstaat’ een spiegel portret waarbij de kijker moet bepalen waar en hoe identiteit wordt toegevoegd en onttrokken.

Reconstructie door forensisch antropoloog

Naast bovengenoemde ‘metaforische constructies’ van de identiteit geeft ook wetenschappelijk forensisch onderzoek de mogelijkheid tot reconstructie. Met Skeleton / Zelfportret 21 heb ik de mogelijkheden van een ‘forensische reconstructie’ willen onderzoeken en het begrip zelfportret opnieuw willen definiëren. Een forensisch antropoloog ontving anoniem een 3D-kopie van mijn schedel (ware beeld ‘vera icon’) en maakte op basis hiervan een reconstructie van mijn gezicht, gebaseerd op de beschikbare wetenschappelijke documentatie over weefselstructuur, huiddikte en spiergroepen. De reconstructie in klei is daarna in brons gegoten, zodat hij kon worden gepresenteerd als Skeleton / Zelfportret 21. Paradoxaal genoeg is dit een ‘zelfportret’ dat niet door de kunstenaar zelf is gemaakt.